Nisu li sva veličanstvena dela koja nam je ostavilo vreme uprljana krvlju običnih i malih? Kolko Rusa je nestalo sa lica zemlje uziđujući svoj život u moderne građevine Sankt Peterburga? Nisu li sva velika postignuća rezultati velikih napregnuća?
„Zar može i biti drugačije? — pomisli Petar. — I nakovanj stenje pod čekićem!“ A on, car, bio je u ruci gospodnjoj čekić, koji je kovao Rusiju i koji ju je probudio strašnim udarcem. A da nije bilo njega, ona bi još i danas spavala mrtvim snom.
U poslednjem delu triologije Hrist i Antihrist, Mereškovski je iz temelja sagrađenih na zajedničkim motivima za sva tri romana, izgradio umetnički lik Petra Velikog, cara koji je ruskom narodu bio i najbliži i najdalji — jedan od najvećih dobrotvora i najvećih zlotvora. Lik vladara, koji je u istorijskom smislu bio pokretač i reformator ruske države sa kraja sedamnaestog i početka osamnaestog veka, poprima lice otelovljenog Antihrista — sinoubice.
Nudi li nam Mereškovski tezu da je autokratija religiozna ideja… Ima li u toj ideji ljubavi i promisli viših sila…
